Schaapsven

 

Schaapsven is een van de kleinste vennen in Duinengordel, in het gebied Ophovenderheide (Donderslag) in Opglabbeek. Het ligt tussen Zwartven en Turfven en ten oosten van de Blauwe Steen. Doordat het Schaapsven in slechte toestand verkeerde, werd het in 2014 hersteld. Er werden biotoopherstellende maatregelen uitgevoerd.

​

Ontstaansgeschiedenis

 

Het ven is zoals de andere vennen ontstaan door zandverstuivingen en wordt uitsluitend gevoed door regenwater.

​

Zandverstuiving

Het zand dat opgewaaid is tot duinen, komt ergens vandaan: naast plaatsen waar het zand zich ophoopt, zijn er dus ook plaatsen waar het zand wegwaait. Zo ontstonden  komvormige laagten. Als zich daaronder dan nog een laag bevindt die het water niet doorlaat, dan kan het regenwater niet meer weg en ontstaat een waterplas die in de Kempen een "ven" genoemd wordt. Hoe die laag ontstaat, verschilt van plaats tot plaats: soms is het een laagje klei, maar meestal gaat het om samengekoekte humusdeeltjes die door de regen doorheen het zand gespoeld worden. Ze klitten samen op een kleine meter diepte.

​

Zuur regenwater

De kuilen vulden zich geleidelijk met regenwater en verzuurden omdat dit geen voedingsstoffen bevat. De planten die er voorkomen, zijn aangepast aan die natuurlijke omgeving, maar blijven toch uiterst kwetsbaar. De bruine kleur van het zure water maakt een evenwel ven tot een erg aantrekkelijk leefgebied voor libellen en waterjuffers. De blauwe glazenmaker is zo'n typische libel die je hier kan spotten.

​

Vis in de vennen

​

Tussen de twee wereldoorlogen werd op verschillende vennen in de Limburgse Kempen vis "geoogst". Dit deed men door via greppels het water af te laten. Ook het Schaapsven kon men laten leeglopen, maar voor dit ven zijn er geen gegevens bekend over het houden van vis. Er zijn greppels door de weg aan de noordoever van het ven die toelaten het Schaapsven geheel of gedeeltelijk af te laten. Op een bepaald moment heeft men het Schaapsven volledig drooggelegd, de bodem ervan geploegd en ingezaaid, maar de ontginning mislukte: er groeide niets.

​

Schapen

​

Vennen en andere heiplassen werden vroeger gebruikt om er voor het scheren schapen in te wassen. Hoe deed men dat? Voor de zomer, kort voor de scheerbeurt, joeg men de schapen het ven in. Zeker ver genoeg zodat ze diep in het water stonden. Op die manier hadden de schapen weinig kracht en kon men ze goed in bedwang houden. De wol dreef in het water en het vuil werd er met de hand uitgekamd. Nadien gingen de schapen zich op het droge uitschudden. Ook het afgeschoren wol werd later in de vennen gewassen.

​

Zwemmen

​

Omdat de bodem van het Schaapsven bestond uit wit zand de randen ervan zachtjes opliepen was dit ven vroeger de traditionele zwemplas. 

​

Fauna en flora

​

In deze vennen groeit veenmos en aan de rand veenpluis. Na honderden jaren hebben ze een dikke laag afgestorven plantenmateriaal gevormd dat onder water goed bewaard blijft en zo een "veenlaag" vormt. Omdat er in het regenwater en in het zand aan de rand van het ven geen voedingsstoffen zitten lokt de Zonnedauw (met de dauwdruppels), vangt (de druppels zijn een soort lijm) en eet (het blaadje krult zich op) vliegen en andere insecten.

 

Echte zeldzaamheden bij de vennen zijn de kleine dodaars en de heikikker. De mannetjes van deze onopvallende bruin gekleurde kikker, kleuren in het voorjaar fel blauw.

​

Natura 2000

​

Doel van Natura 2000: de natuur in heel Europa in topconditie houden. Daarom zal ook Vlaanderen tegen 2020 stap voor stap waardevolle planten en dieren, en hun leefgebieden, beschermen en waar nodig ontwikkelen en herstellen. De streefdatum om alle natuurdoelen te realiseren is 2050.

​

De Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn vormen de juridische pijlers van Natura 2000. Op grond van deze richtlijnen is een samenhangend Europees netwerk van beschermde gebieden aangeduid.

​

Zure bruingekleurde vennen behoren tot één van de habitattypes. Alle 4 de vennen in Duinengordel vallen hieronder.

​

Ontdek hier de andere vennen in Duinengordel.

​